Czym jest kara umowna?

Kara umowna to instrument prawny, który ma na celu zabezpieczenie interesów stron umowy. Niedotrzymanie ustalonych warunków skutkować będzie koniecznością przekazania kontrahentowi określonej kwoty pieniędzy. Co warto podkreślić, kary umowne stosuje się zarówno w przypadku niewykonania, jak i nienależytego wykonania kontraktu.

Kara umowna jest skutecznym narzędziem zabezpieczającym interesy stron umowy. Jej wysokości nie ograniczają przepisy prawa, ale powinna być rozsądnie ustalona w kontekście wartości świadczenia. Równie istotne jest precyzyjne określenie warunków stosowania kary w samej umowie. Pozwoli to później efektywniej dochodzić roszczeń w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań.

Wysokość kary umownej

Kodeks cywilny nie określa maksymalnej wysokości kary umownej, co oznacza, że strony umowy mają pełną swobodę w zakresie jej definiowania. W praktyce jednak warto dostosować wysokość kary do wartości świadczenia, aby uniknąć zarzutów o rażące zawyżenie kary umownej.

W przypadku, gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane lub kara umowna jest rażąco wygórowana, dłużnik ma prawo żądać jej zmniejszenia (tzw. miarkowanie kary) na podstawie art. 484 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

§ 2. Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana”.

Czy sąd może zmniejszyć wysokość kary umownej?

Sąd może zmniejszyć wysokość kary umownej w określonych okolicznościach. Proces ten nazywa się miarkowaniem kary umownej i regulują go wspomniane wcześniej przepisy Kodeksu cywilnego. Miarkowanie kary jest wyłącznym uprawnieniem sędziego.

Jak i kiedy stosować karę umowną?

Kara umowna znajduje zastosowanie w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Może być stosowana w różnych sytuacjach, takich jak opóźnienia w dostawie towarów czy niedotrzymanie warunków umowy. Zawierając jakiekolwiek umowy, szczególnie te o dużych wartościach lub mające duży wpływ na możliwość kontynuowania prowadzonej działalności, warto zastanowić się nad wprowadzeniem do umowy takiego zabezpieczenia.

Zapisanie kary umownej w umowie jest niezwykle istotne – by móc jej dochodzić, musi być zastrzeżona w umowie. Ważne, by dokładnie określić warunki jej naliczania i wysokość. Rozsądnym krokiem będzie również uwzględnienie zapisów dotyczących możliwości dochodzenia odszkodowania przekraczającego wartość kary.

Dlaczego jeszcze warto pamiętać o stosowaniu kar umownych w podpisywanych kontraktach? Stosowanie kary umownej eliminuje potrzebę udowodnienia wysokości szkody, co może przyspieszyć proces dochodzenia roszczeń. Wystarczy tylko wykazać fakt naruszenia postanowień umowy.

Kara umowna a odszkodowanie

Kara umowna i odszkodowanie to dwa różne, ale często mylone mechanizmy zabezpieczające interesy stron umowy. Na czym polega różnica?

Kara umowna to z góry ustalona kwota, którą jedna strona umowy zobowiązuje się zapłacić drugiej w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Służy jako forma zabezpieczenia wykonania kontraktu. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, jeżeli strony umowy zastrzegły karę umowną, wierzyciel nie może żądać odszkodowania przekraczającego wartość kary, chyba że umowa stanowi inaczej. Kara umowna zastępuje odszkodowanie, co oznacza, że niezależnie od wysokości rzeczywistej szkody, kara umowna jest jedynym roszczeniem.

Odszkodowanie to z kolei rekompensata za rzeczywiste straty poniesione przez wierzyciela w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Odszkodowanie ustala się na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów i strat. Wolno go dochodzić na zasadach ogólnych, co oznacza, że jego wysokość może być różna i zależy od udowodnionej szkody. W sytuacji, gdy strony umowy przewidziały możliwość dochodzenia zarówno kary umownej, jak i odszkodowania, wierzyciel ma prawo domagać się obu tych form rekompensaty. W przeciwnym razie, zgodnie z przepisami, kara umowna wyklucza możliwość dochodzenia dodatkowego odszkodowania.