Czym jest koszt alternatywny?

Koszt alternatywny definiowany jest jako koszt utraconych możliwości lub koszt utraconych korzyści. Przedsiębiorcy dysponują ograniczonymi zasobami, które mogą wykorzystać na wiele różnych sposobów. Decydując się na ulokowanie ich w konkretnym projekcie czy przedsięwzięciu, tracą jednocześnie możliwość ich alternatywnego wykorzystania. Doskonale obrazuje to przykład zakładu produkcyjnego wytwarzającego dwa różne produkty. Kosztem alternatywnym w jego przypadku będzie zmniejszenie produkcji jednego z nich, by móc wyprodukować większą ilość drugiego.

Każda podejmowana decyzja wiąże się tym samym z potencjalnymi korzyściami, a także kosztami, które są pochodną dokonanego wyboru. Kluczem do sukcesu jest wykorzystanie pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa zasobów w taki sposób, by maksymalizować korzyści. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że koszt alternatywny powinien być rozpatrywany nie tylko w ujęciu czysto finansowym czy pieniężnym. Można go rozpatrywać również w kategoriach zmarnowanego czasu czy chociażby utraconej przyjemności. Kosztem alternatywnym pracy po godzinach jest brak czasu dla rodziny, zaś kosztem alternatywnym rezygnacji z rozwoju osobistego niemożność znalezienia dobrej pracy.

Krzywa możliwości produkcyjnych

Z pojęciem kosztu alternatywnego bezpośrednio wiąże się pojęcie krzywej możliwości produkcyjnych. Jest to nic innego jak graficzne przedstawienie możliwych wariantów produkcji dwóch produktów w ramach posiadanych zasobów i technologii.

Krzywa prezentuje wszystkie dostępne warianty produkcji dwóch produktów, dzięki czemu pozwala zorientować się, czy realizowany plan produkcji jest optymalny z ekonomicznego punktu widzenia, czy może wymaga modyfikacji. Krzywa możliwości produkcyjnych pozwala jednoznacznie odpowiedzieć, jakie możliwości produkcyjne posiada organizacja i ile jednostek poszczególnych produktów może produkować, gdyby zdecydowała się zrezygnować z jednego z produktów. Jeśli nie ma takich planów i zależy jej na kontynuacji produkcji produktu A i B, może dla zadanej wielkości produkcji jednego z produktów ustalić maksymalną wielkość produkcji drugiego.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że krzywa możliwości produkcyjnych zakłada maksymalne wykorzystanie mocy produkcyjnych zakładu, co nie zawsze jest praktykowane. W wielu przypadkach aktualna kombinacja produkcji znajduje się pod krzywą, co oznacza, że organizacja nie w pełni wykorzystuje swoje możliwości wytwórcze. Może to być spowodowane ograniczonym popytem na jej produkty lub po prostu być efektem błędnych decyzji czy kosztownym niedopatrzeniem.

Koszty utraconych możliwości – przykłady

O koszcie alternatywnym mówić można nie tylko w kontekście przedsiębiorców i decyzji przez nich podejmowanych, ale również wyborów dokonywanych przez każdego człowieka. Młodzi ludzi rozważając swoją ścieżkę kariery, bardzo często zastanawiają się nad kontynuowaniem edukacji na uczelni wyższej lub rozpoczęciem pracy zawodowej. Kosztem alternatywnym rozpoczęcia studiów będą utracone przychody z pracy zarobkowej lub prowadzonej działalności gospodarczej. Z drugiej jednak strony jako koszt alternatywny odwrotnego wyboru uznać można utratę szansy na znalezienie dobrze płatnej pracy, która będzie zarezerwowana dla kandydatów z wyższym wykształceniem.

Częstym dylematem przedsiębiorców jest sposób przeznaczenia wypracowanego ich firmę zysku. Kosztem alternatywnym związanym z wypłatą dywidendy akcjonariuszom będą ograniczone możliwości inwestycyjne, które mogłyby przyczynić się do szybszego rozwoju podmiotu. Analizując w ten sposób podejmowane decyzje, można zwrócić uwagę na aspekty, które bardzo często pomijamy. Przestać koncentrować się na potencjalnych korzyściach płynących z decyzji, która wydaje nam się właściwa, i bliżej przyjrzeć się alternatywnym scenariuszom, które nierzadko bywają lepsze.