Komu przysługuje zasiłek chorobowy?

Aby otrzymać zasiłek chorobowy, należy odprowadzać do ZUS składkę na ubezpieczenie chorobowe, która jest dobrowolna. Oznacza to, że przedsiębiorca może, ale nie musi korzystać z tego ubezpieczenia. Składka obliczana jest jako 2,45% podstawy wymiaru, co w 2022 roku przekładało się na obciążenia w wysokości 87,05 zł miesięcznie. Nie jest to duża kwota, jednak wielu przedsiębiorców świadomie rezygnuje z ubezpieczenia chorobowego. Dlaczego? Potencjalne świadczenie nie jest wcale wysokie, a dodatkowo mocno ogranicza możliwości prowadzenia biznesu.
 
Warunek wypłaty zasiłku chorobowego to nie tylko zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, lecz także jego terminowe opłacanie. Jakiekolwiek opóźnienia przekreślają szansę na zasiłek chorobowy. Należy również wspomnieć o tzw. okresie wyczekiwania, czyli okresie karencji.

Ile wynosi okres wyczekiwania i czy wlicza się do okresu zasiłkowego?

Prawo do zasiłku chorobowego nabywa się dopiero po określonym okresie ubezpieczenia – to tzw. okres wyczekiwania. Jego długość zależy od rodzaju ubezpieczenia:

● ubezpieczenie obowiązkowe – okres wyczekiwania wynosi 30 dni;

● ubezpieczenie dobrowolne – okres wyczekiwania wynosi 90 dni.

Należy jednak zaznaczyć, że poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego są brane pod uwagę, pod warunkiem że przerwa w ubezpieczeniu nie przekracza 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym lub czynną służbą wojskową. Do okresu wyczekiwania zalicza się również czas pobierania zasiłku macierzyńskiego oraz okresy ubezpieczenia społecznego rolników.

Ustawodawca przewidział także kilka wyjątków od obowiązujących zasad. Zasiłek chorobowy bez okresu wyczekiwania przysługuje:
● absolwentom szkół i uczelni, którzy przystąpili do ubezpieczenia w ciągu 90 dni od ukończenia nauki;

● ubezpieczonym, których niezdolność do pracy wynika z wypadku w drodze do pracy lub z prac;

● ubezpieczonym obowiązkowo i mającym co najmniej 10-letni okres ubezpieczenia;

● posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji;

● funkcjonariuszom Służby Celnej.

Zmiany w zasiłku chorobowym od 2024 roku

Dotychczasowe zasady funkcjonowania zasiłków chorobowych mogą wkrótce zostać istotnie zmienione. Wszystko to za sprawą zapowiedzi nowego rządu, które zakładają przeniesienie obowiązku finansowania chorobowego pracowników z pracodawców na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie przez pierwsze 33 dni zwolnienia to pracodawca ponosi koszty, a po zmianach już od pierwszego dnia zwolnienia finansować ma ZUS. Analizie poddany zostanie również pomysł zwiększenia kwoty zasiłku z obecnych 80% do 100% wynagrodzenia.

Czy planowane zmiany mają szansę realizacji? Eksperci mają co do tego spore wątpliwości. Zwiększenie kwoty zasiłku do 100% i przeniesienie ciężaru kosztów na ZUS wymagać będzie wielu dodatkowych miliardów złotych rocznie. Co więcej, wyższy zasiłek chorobowy może skłaniać pracowników do częstszego „chorowania”.

Właściciel firmy jednoosobowej na zwolnieniu lekarskim – co może robić i czy płaci składki?

Korzystanie z zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę wiąże się z koniecznością złożenia stosownego formularza – ZUS nie dokonuje wypłaty zasiłku z urzędu. Złożenie zgłoszenia wymaga wypełnienia i przedłożenia stosownych dokumentów, czyli zaświadczenia płatnika składek na druku Z-3b lub wniosku o zasiłek chorobowy na druku ZAS-53.

Wypełniony dokument można przedłożyć osobiście w oddziale ZUS lub wypełnić i przesłać elektronicznie za pośrednictwem portalu PUE ZUS. Po otrzymaniu zgłoszenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych weryfikuje prawo do świadczenia, a następnie wylicza kwotę zasiłku i przekazuje ją przedsiębiorcy. Wypłaty realizowane są na bieżąco i nie później niż w terminie 30 dni od momentu przedłożenia przez ubezpieczonego wszystkich wymaganych dokumentów.

W okresie pobierania zasiłku chorobowego przedsiębiorca nie może podejmować żadnej pracy zarobkowej ani wykonywać czynności zawodowych, które byłyby bezpośrednio związane z generowaniem dochodu. O ile w przypadku pracowników etatowych całkowite odseparowanie się od spraw zawodowych jest jak najbardziej możliwe, o tyle w przypadku przedsiębiorców już niekoniecznie. Między innymi z tego względu prawo dopuszcza pewne odstępstwa od reguły. Przykładowo przedsiębiorca może na zwolnieniu chorobowym podpisywać dokumenty finansowe. Ma prawo również wyznaczyć swojego pełnomocnika, który zastąpi go w codziennych obowiązkach.

Prawo do zasiłku to nie jest jedyne udogodnienie, jakie przewidują przepisy. Zakaz pracy dla przedsiębiorców na ogół oznacza uszczuplenie ich przychodów, dlatego też ustawodawca przewidział proporcjonalne zmniejszenie składek na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że za czas pozostawania na zwolnieniu przedsiębiorca nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS.

Należy też wspomnieć o możliwej kontroli z ZUS. Urzędnicy zgodnie z prawem mogą zweryfikować, czy przedsiębiorca wykorzystuje zwolnienie zgodnie z jego przeznaczeniem. Stwierdzenie jakichkolwiek nieprawidłowości może skutkować wstrzymaniem lub odebraniem zasiłku chorobowego.

Ile przedsiębiorca może być na zwolnieniu lekarskim? Czym jest ciągłość L4?

Przedsiębiorca może przebywać na zwolnieniu lekarskim maksymalnie 182 dni w roku kalendarzowym. W przypadku gruźlicy lub choroby w ciąży okres ten wynosi 270 dni. Po upływie tego terminu, jeśli choroba nadal uniemożliwia pracę, a dalsze leczenie rokuje powrót do zdrowia, lekarz z ZUS może przyznać świadczenie rehabilitacyjne. Okres pobierania go nie powinien być jednak dłuższy niż 12 miesięcy.

Jeśli po upływie 12 miesięcy nie nastąpi poprawa i powrót do pełnej zdolności do pracy, przedsiębiorca ma prawo wnioskować o rentę z tytułu niezdolności do pracy. O rentę wnioskować można również przed uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego.

Czym jest ciągłość ubezpieczenia chorobowego? Do wspomnianych powyżej 182 dni zwolnienia lekarskiego wlicza się okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, czyli sytuacje, w których zachowana jest ciągłość L4. W praktyce oznacza to, że po zakończeniu jednego okresu zwolnienia, kolejne zaczyna obowiązywać od następnego dnia. Ciągłość zwolnienia zachowana jest również w sytuacji, gdy zwolnienia spowodowane są tą samą chorobą, a przerwy w zwolnieniach nie przekraczają 60 dni. Reasumując, jeśli między zwolnieniami pojawi się kilka dni przerwy lub będą to zwolnienia związane z różnymi schorzeniami, nie ma tu do czynienia z ciągłością L4.

Czy zasiłek chorobowy jest przychodem z działalności gospodarczej?

Podstawowe pytanie, jakie pojawia się w kontekście zasiłku chorobowego przedsiębiorcy, jest to dotyczące kwestii podatkowych: czy zasiłek chorobowy wlicza się do przychodów z działalności gospodarczej? Okazuje się, że nie. Zgodnie z treścią ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikuje się go jako inne dochody i w ten sposób rozlicza w rocznym zeznaniu podatkowym (zgodnie z deklaracją PIT-11A, którą przedsiębiorca otrzyma z ZUS).

Ile płaci ZUS za zwolnienie lekarskie na własnej działalności?

Zwolnienie lekarskie niesie ze sobą dwie wymierne korzyści. Przedsiębiorca może liczyć na zasiłek chorobowy przysługujący za okres zwolnienia lekarskiego, a dodatkowo nie musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne za okres choroby.

Jak obliczyć zasiłek chorobowy przedsiębiorcy na L4?

Uzależnione jest to od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Zasiłek oblicza się jako średnią podstaw wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy, pomniejszoną o wskaźnik wynoszący 13,71%. Tak wyliczoną średnią należy następnie przemnożyć przez 80%. Za każdy dzień choroby przedsiębiorcy przysługuje 1/30miesięcznej kwoty zasiłku (niezależnie od rzeczywistej liczby dni w danym miesiącu).

Problemy finansowe na zwolnieniu lekarskim