Co to jest działalność nierejestrowana?

Jednym z kilku ułatwień, jakie przepisy przewidują dla przedsiębiorców planujących rozpoczęcie przygody z biznesem, jest tzw. działalność nierejestrowana, czyli drobna działalność zarobkowa osób fizycznych.

Jest to doskonałe rozwiązanie dla osób, które chcą legalnie dorabiać lub bez dodatkowych kosztów zweryfikować szanse na powodzenie konkretnego pomysłu biznesowego. Jak działa to w praktyce? Działalność nierejestrowana pozwala legalnie prowadzić działalność gospodarczą, ale nie pociąga za sobą konieczności jej rejestracji i odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne ani ubezpieczenie zdrowotne. Osoby prowadzące działalność nierejestrowaną zwolnione są też z obowiązku odprowadzania miesięcznych/kwartalnych zaliczek na podatek, odprowadzania podatku VAT oraz prowadzenia złożonej księgowości.

Nierejestrowana działalność gospodarcza – kto może skorzystać?

Działalność nierejestrowana niesie za sobą szereg korzyści, dlatego też ustawodawca przewidział kilka ograniczeń. Nierejestrowaną działalność gospodarczą prowadzić może osoba fizyczna, która:

● w ciągu ostatnich 5 lat nie prowadziła działalności gospodarczej (dopuszczalne jest prowadzenie działalności nierejestrowanej, jeśli w ostatnich 5 latach prowadzona niegdyś działalność była zawieszona);

● ●jej miesięczne przychody z prowadzonej działalności w żadnym miesiącu nie przekroczą kwoty odpowiadającej 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (na początku 2024 jest to 3181,50 zł, jednak od lipca 2024 roku wyniesie 3225 zł);

● zamierza rozpocząć działalność, która nie wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanych (chęć zarabiania na sprzedaży alkoholu, świadczeniu usług detektywistycznych czy organizacji imprez turystycznych będzie tym samym niemożliwa).

Co, jeśli nie spełniamy wymagań, by prowadzić działalność nierejestrowaną? Warto wówczas zainteresować się innymi formami wspierania początkujących przedsiębiorców. Start w biznesie ułatwić może chociażby preferencyjny ZUS, ulga na start czy mały ZUS+. Każda z tych ulg wymaga spełnienia pewnych warunków, niesie za sobą wymierne korzyści, ale też pewne konsekwencje, których należy być świadomym. Brak odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne jest jednoznaczne z brakiem świadczeń. Preferencyjne składki oznaczają zaś świadczenia w niewielkich kwotach.

Jak prowadzić działalność nierejestrowaną?

Nie jest tak, że prowadzenie działalności nierejestrowanej nie pociąga ze sobą żadnych obowiązków. Nie ma wprawdzie konieczności prowadzenia rozbudowanej księgowości, jednak jej rolę odgrywa uproszczona ewidencja sprzedaży. Prowadzenie działalności nierejestrowanej wiąże się również z obowiązkiem wystawiania faktur lub rachunków na żądanie kupującego. Przepisy zobowiązują takiego przedsiębiorcę do przestrzegania praw konsumentów, w tym m.in. prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni, reklamacji, zwrotu czy naprawy.

Co z przychodami z działalności nierejestrowanej? Oczywiście trzeba je uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym. Przychody, po odliczeniu kosztów, rozlicza się w ramach PIT-36 według skali podatkowej. W formularzu PIT-36 znajduje się specjalna rubryka „działalność nierejestrowana”, w której wykazuje się przychody, koszty, dochód oraz kwotę należnego podatku. Podatek od działalności nierejestrowanej opłaca się do końca kwietnia – nie ma obowiązku odprowadzania miesięcznych czy kwartalnych zaliczek.

Faktury i rachunki przy działalności nierejestrowanej

Na życzenie klienta musisz wystawić rachunek, który powinien zawierać numer identyfikacyjny, datę wystawienia, dane sprzedawcy i nabywcy, nazwę usługi oraz kwotę do zapłaty.

W przypadku działalności nierejestrowanej nie jesteś zobowiązany do wystawiania faktur, jednak musisz to zrobić na żądanie klienta w ciągu 3 miesięcy od dostawy towaru lub wykonania usługi. Faktura powinna zawierać datę wystawienia, numer identyfikacyjny, dane podatnika i nabywcy, nazwę towaru lub usługi, ilość, cenę jednostkową oraz łączną kwotę należności.

W przypadku sprzedaży nierejestrowej wystarczy podać imię i nazwisko na rachunku lub fakturze – nie ma konieczności podawania swojego numeru PESEL ani adresu.

Działalność nierejestrowana a praca na etacie

Częstym pytaniem, jakie pojawia się w kontekście działalności nierejestrowanej, jest to dotyczące łączenia dochodów z wielu źródeł. Przepisy jak najbardziej dopuszczają łączenie pracy zawodowej na etacie z prowadzeniem działalności nierejestrowanej i nie przewidują zbyt wiele ograniczeń. Osoby fizyczne mające status osoby bezrobotnej nie mogą wykonywać żadnej pracy zarobkowej, by utrzymać ten status, dlatego w ich przypadku prowadzenie działalności nierejestrowanej jest niemożliwe. Pewne ograniczenia ustawodawca przewidział również dla rolników (działalność nierejestrowana nie może wchodzić w zakres działalności rolniczej) czy urzędników (może wymagać zgody dyrektora generalnego).
Możliwość przetestowania własnego pomysłu na biznes bez ponoszenia znacznych kosztów już od pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej to niewątpliwie największa zaleta działalności nierejestrowanej. Skorzystanie z takiej możliwości rozważyć powinny również osoby, które chcą dorobić do pensji lub małymi krokami budować podwaliny przyszłego biznesu (np. zmienić hobby w dochodowe przedsięwzięcie).