Co to jest kompensata?

Zobowiązania występujące między podmiotami gospodarczymi uregulować można na dwa sposoby:

● gotówkowo,

● bezgotówkowo.

O ile rozliczenie gotówkowe nie wymaga szerszego omówienia, o tyle forma bezgotówkowa już tak. Pod pojęciem tym kryje się bowiem nie tylko przelew bankowy, lecz także kompensata zobowiązań. Na czym polega kompensowanie zobowiązań? Jest to forma rozliczenia, na którą zdecydować się mogą przedsiębiorcy, którzy występują względem siebie zarówno w roli dłużnika, jak i wierzyciela. Kompensata zobowiązań jest tym samym formą wzajemnego (równoległego) umarzania wierzytelności.

Kompensata w praktyce – jakie są jej rodzaje?

Pisząc o kompensacie zobowiązań, należy wspomnieć, że istnieją dwa podstawowe jej rodzaje:

● kompensata ustawowa – jednostronna (regulowana przez Kodeks cywilny),

● kompensata umowna – dwustronna (regulowana przez umowę zawartą przez kontrahentów).

O kompensacie traktuje art. 498 Kodeksu cywilnego i to właśnie w tym dokumencie szukać należy jej definicji:

§ 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

§ 2. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Kompensata ustawowa ma charakter jednostronny – skorzystanie z niej wymaga spełnienia określonych warunków oraz złożenia oświadczenia i dostarczenia go drugiej stronie. W obrocie gospodarczym znacznie częściej funkcjonują jednak kompensaty umowne, o charakterze dwustronnym. Oznacza to, że konstruowane i zawierane są one przez obie strony umowy. Obowiązuje tu zasada swobody kształtowania umów, jednak należy pamiętać o tym, by wprowadzone do umowy zapisy nie były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Ne warto również pomijać istotnych elementów, chociażby tych, które są niezbędne przy oświadczeniu, by nie pozostawiać w ten sposób pola do ewentualnych domysłów i odmiennych interpretacji.



Jak zadbać o utrzymanie płynności finansowej?

Regulowanie własnych zobowiązań nierzadko sprawia przedsiębiorcom trudności. Powodem takiego stanu rzeczy nie zawsze jest nieumiejętne zarządzanie firmą, ale chociażby szereg zdarzeń losowych, które istotnie utrudniają utrzymanie płynności finansowej. Niewypłacalność kontrahenta, konieczność sfinansowania nieplanowanej inwestycji czy naprawy przedwcześnie zużytego środka trwałego mogą znacząco naruszyć finansowe fundamenty podmiotu i utrudnić wywiązywanie się z bieżących zobowiązań finansowych.

O ile przedsiębiorstwo nie ma wolnych środków na rachunku bankowym, zmuszone będzie do poszukiwania alternatywnych metod finansowania bieżącej działalności. Sięgnąć może chociażby po różne formy finansowania bankowego, jednak musi liczyć się z tym, że nie w każdej sytuacji będą one dostępne. Wnioskowanie o kredyt jest długotrwałe, wymaga udokumentowania dochodów oraz uzyskania pozytywnej decyzji kredytowej.

Nieco inaczej działa to w przypadku faktoringu, który uznawany jest za jedno z najskuteczniejszych i najbardziej elastycznych narzędzi w walce o utrzymanie bieżącej płynności finansowej. Jeśli firma dysponuje nieprzeterminowanymi fakturami, które wystawiła kontrahentom z odroczonym terminem płatności, może je sprzedać firmie faktoringowej i w ten sposób natychmiast otrzymać swoje należności.