Rezydencja podatkowa – definicja i znaczenie

Rezydencja podatkowa to inaczej siedziba podatnika, miejsce zamieszkania do celów podatkowych.

Na jej podstawie dokonuje się ustalenia, kto i w jakim zakresie podlega obowiązkom podatkowym w danym kraju.

Rezydencję podatkową określa się w  certyfikacie rezydencji – dokumencie wydawanym przez właściwy organ administracyjny.

Co oznacza to w praktyce?

Chociażby to, że polskim rezydentem podatkowym może być nie tylko Polak, lecz także Włoch, Holender czy Francuz. O tym, czy dana osoba może być rezydentem podatkowym w konkretnym państwie, decyduje tzw. centrum interesów osobistych lub gospodarczych jednostki. Jeśli zatem na terenie danego kraju uzyskuje ona większość dochodów, można uznać, że powinna ona być jego rezydentem podatkowym. Kryteriów wykorzystywanych przy określaniu rezydencji podatkowej jest oczywiście więcej niż tylko dochody.

Kryteria wykorzystywane przy ustalaniu rezydencji podatkowej

Do końca 2006 roku zasady określania rezydencji podatkowej były proste. Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terenie kraju podlegał każdy, kto mieszkał w Polsce. Jeśli podatnik wybrał Polskę jako miejsce zamieszkania, zobowiązany był jednocześnie do rozliczania całości dochodów właśnie w naszym kraju.

Zasady zmieniły się z początkiem 2007 roku, kiedy to ustawodawca zdecydował się na wprowadzenia alternatywnych kryteriów. Od tamtego momentu za polskiego rezydenta podatkowego uznaje się osobę,

• która posiada na terenie kraju centrum interesów gospodarczych lub osobistych (tzw. ośrodek interesów życiowych)
• lub przebywa na terytorium kraju dłużej niż 183 dni w danym roku podatkowym.

Kryteria te są niezależne, co oznacza, że wystarczy spełnić tylko jeden warunek, by móc być uznanym za rezydenta podatkowego na terenie Polski. W praktyce ich weryfikacja jest jednak dość trudna. Szczególnie trudno jest sprawdzić, jak długo dana osoba przebywała na terenie kraju, gdyż informacje te nie są nigdzie zapisywane, a przekraczanie granic nie stanowi dziś najmniejszego problemu.

Nieco łatwiej jest w kontekście weryfikacji ośrodka interesów życiowych. Przez centrum interesów osobistych rozumieć należy powiązania rodzinne, działalność społeczną czy polityczną. Warto w tym miejscu podkreślić, że jest to definicja umowna, gdyż polskie przepisy prawa jej nie definiują. Centrum interesów gospodarczych to z kolei miejsce uzyskiwania większości dochodów – fakt prowadzenia działalności gospodarczej, uzyskiwane dochody lub posiadany majątek zweryfikować można dużo szybciej.

Jak określić rezydencję podatkową w praktyce?

Polskie przepisy prawa nie definiują pojęcia „centrum interesów osobistych”, stąd też precyzyjne wskazanie kraju będącego takim centrum nie jest łatwym zadaniem. Co do zasady jest to kraj, w którym przebywa rodzina podatnika – partner oraz małoletnie dzieci. Miejsce pobytu rodziny podatnika stanowi zwykle punkt wyjścia i pierwsze kryterium ustalenia centrum interesów życiowych. Dopiero w momencie, gdy jego jednoznaczne ustalenie nie jest możliwe, stosuje się kryterium dochodowe.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym za dochody uznaje się nie tylko dochody wynikające ze stosunku pracy na terytorium RP, lecz także te z działalności wykonywanej osobiście, z działalności gospodarczej oraz z nieruchomości, w tym również z ich sprzedaży.

Co w sytuacji, gdy podatnik spełnia kryteria w dwóch różnych państwach i występuje tzw. konflikt rezydencji?

W takim przypadku można powołać się na treść właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, o ile oczywiście Polska zawarła ją z danym krajem.
Nie jest to jednak zbyt częste zjawisko.