Jaką funkcję pełni Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)?

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) jest organem nadzoru, który ma za zadanie monitorować i egzekwować przestrzeganie przepisów prawa pracy oraz warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Pracownicy PIP dbają o zapewnienie bezpiecznych i godziwych warunków pracy dla pracowników, eliminując nielegalne praktyki pracodawców oraz zapobiegając nadużyciom w zakresie zawierania stosunków pracy. W jaki sposób działają? Przeprowadzają kontrole w przedsiębiorstwach, weryfikują dokumentację i nakładają na przedsiębiorców kary, jeśli zidentyfikują nieprawidłowości. Kontrole bywają bardzo precyzyjne, a nakładane kary dotkliwe, dlatego też wielu przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy świadomie omijają przepisy, bardzo się ich obawia. Niemal tak samo jak kontroli podatkowych.

Co może obejmować kontrola z PIP-u?

Kontrola z PIP-u może obejmować szereg różnorodnych kwestii związanych z warunkami pracy i zatrudnienia. Inspektorzy PIP mogą sprawdzać m.in. przestrzeganie przepisów dotyczących czasu pracy, wynagrodzeń, umów o pracę, urlopów, czy też przepisów dotyczących pracy w godzinach nadliczbowych. Przedmiotem zainteresowania Państwowej Inspekcji Pracy są również kwestie związane z poszanowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, dlatego też przedsiębiorcy powinni się spodziewać kontroli chociażby warunków panujących w miejscu pracy czy faktu zrealizowania wymaganych szkoleń dla pracowników. Kontrola może dotyczyć również weryfikacji przestrzegania przepisów dotyczących równego traktowania i zapobiegania dyskryminacji.

Celem kontroli PIP jest zweryfikowanie przestrzegania obowiązującego prawa pracy, a w konsekwencji poprawa warunków pracy i zatrudnienia dla pracowników. Inspektorzy PIP mają prawo żądać udostępnienia dokumentów związanych z zatrudnieniem, przeprowadzać rozmowy z pracownikami i kierownictwem, a także dokonywać wizji lokalnej.

Kontrola PIP bez zapowiedzi – czy to możliwe?

Inspektorzy PIP mogą przeprowadzić kontrolę w dowolnym momencie i bez wcześniejszej zapowiedzi, do czego upoważniają ich obowiązujące przepisy prawa. Zgodnie z art. 24 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy:

„inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia […], kontroli wypłacania wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej […] oraz kontroli przestrzegania przepisów dotyczących ograniczenia handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni”.

Ile trwa kontrola PIP?

Czas trwania kontroli PIP może być zróżnicowany i zależy od wielu czynników, takich jak skala przedsiębiorstwa, ilość obszarów do sprawdzenia, czy też ewentualne nieprawidłowości stwierdzone podczas kontroli. Kontrola PIP może trwać od kilku godzin do kilku dni, w zależności od stopnia skomplikowania sytuacji oraz zakresu działań kontrolnych podejmowanych przez inspektorów.
Warto wspomnieć, że ustawa o PIP reguluje kwestie czasu trwania samej kontroli. Nie wskazuje wprawdzie, ile minimalnie powinna ona potrwać, jednak jasno precyzuje (art. 55), że czas wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

● 12 dni roboczych w przypadku mikroprzedsiębiorców;

● 18 dni roboczych w przypadku małych przedsiębiorców;

● 24 dni roboczych w przypadku średnich przedsiębiorców;

● 48 dni roboczych w przypadku pozostałych przedsiębiorców.

Po zakończeniu kontroli, inspektor PIP sporządza protokół, w którym zawarte są stwierdzone ewentualne nieprawidłowości oraz zalecenia do poprawy sytuacji. Pracodawca ma obowiązek dostosować się do zaleceń inspektora PIP i wprowadzić niezbędne zmiany w celu poprawy warunków pracy i zgodności z obowiązującym prawem.