Czym jest system kaucyjny?

System kaucyjny to mechanizm, który ma na celu poprawę gospodarki odpadami opakowaniowymi w Polsce. Wprowadza on obowiązek pobierania kaucji przy sprzedaży napojów w określonych opakowaniach, zarówno jednorazowych, jak i wielokrotnego użytku. Kaucja jest pobierana w momencie zakupu i zwracana konsumentowi po oddaniu opakowania do punktu zbiorczego.

Początkowo system kaucyjny miał zostać wdrożony z początkiem 2025 roku, jednak plany te zostały zrewidowane, przez co datę jego startu przeniesiono na październik 2025 roku. Będzie on częścią szerszej strategii dostosowania do unijnych wymogów dotyczących gospodarki odpadami i recyklingu, w tym dyrektywy SUP (Single Use Plastics).

Korzyści wynikające z wdrożenia systemu kaucyjnego

Wprowadzenie systemu kaucyjnego przyniesie szereg korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla przedsiębiorców oraz całego społeczeństwa. Najważniejsze z nich to m.in.:

● Ochrona środowiska – system kaucyjny ma przyczynić się do znacznego zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych trafiających na wysypiska. Dzięki większej liczbie opakowań poddawanych recyklingowi zmniejszy się poziom zanieczyszczenia środowiska oraz zużycie surowców naturalnych.

● Zwiększenie poziomu recyklingu – wprowadzenie kaucji ma na celu zwiększenie efektywności zbierania i przetwarzania odpadów opakowaniowych, co pomoże w osiągnięciu unijnych celów dotyczących recyklingu, w tym 90% recyklingu plastikowych butelek do 2029 roku.

● Promowanie odpowiedzialnych nawyków konsumenckich – system kaucyjny ma zachęcić konsumentów do zwracania opakowań, co wpłynie na wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa i promowanie proekologicznych zachowań.

● Rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym – wprowadzenie systemu ma wspierać model gospodarki, w którym surowce są wykorzystywane wielokrotnie, co zmniejsza potrzebę pozyskiwania nowych surowców i ogranicza odpady.

● Zwiększenie dostępności punktów zwrotu – system ma zapewnić konsumentom łatwy dostęp do punktów, w których będą mogli oddać opakowania i odzyskać kaucję, co ułatwi codzienne funkcjonowanie.

Jak wdrożyć system kaucyjny krok po kroku?

Choć do wejścia w życie systemu kaucyjnego jest jeszcze sporo czasu, warto już dziś pomyśleć o właściwym przygotowaniu się na jego wdrożenie.

Jakie kroki będą musieli podjąć przedsiębiorcy, na których ustawodawca nałoży nowe obowiązki?

Pierwszym krokiem jest poznanie nowych przepisów. Przedsiębiorcy powinni dokładnie zapoznać się z nowelizacją ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz innymi regulacjami związanymi z systemem kaucyjnym. Zrozumienie wymogów prawnych jest konieczne dla prawidłowego wdrożenia systemu.

Firmy sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą musiały zarejestrować się u operatora systemu. Rejestracja jest niezbędna do uczestnictwa w systemie i pobierania kaucji. Konieczne będzie również zawarcie umowy z operatorem systemu kaucyjnego. Umowa ta określi zasady współpracy oraz odpowiedzialności obu stron.

Kolejnym krokiem będzie odpowiednie przygotowanie punktów sprzedaży. Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą musiały przygotować swoje lokale do odbioru zwróconych opakowań. Obejmuje to nie tylko wyznaczenie odpowiednich miejsc do zwrotu, lecz także zapewnienie pracowników do obsługi tego procesu.

Niezbędne będzie również przeprowadzenie szkoleń pracowniczych w zakresie zasad funkcjonowania systemu kaucyjnego oraz odpowiednie oznaczenie produktów objętych systemem kaucyjnym, co ułatwi klientom identyfikację napojów podlegających zwrotowi kaucji.

Ważną kwestią będzie również opracowanie procedur dotyczących pobierania kaucji przy sprzedaży i zwracania jej klientom po oddaniu opakowań oraz monitoring całego procesu.

Firmy będą zobowiązane do składania corocznych sprawozdań dotyczących ilości zebranych i przetworzonych opakowań, co wymaga odpowiedniego systemu raportowania.
Wdrożenie systemu kaucyjnego niewątpliwie wiąże się z wieloma nowymi obowiązkami dla przedsiębiorców, dlatego nie warto zostawiać tego na ostatnią chwilę.