Cło – definicja i rola

Cło to opłata nakładana przez państwo na towary przekraczające jego granicę celną. Najczęściej dotyczy importu produktów z krajów spoza Unii Europejskiej, ale może być również stosowane przy eksporcie lub tranzycie towarów przez terytorium danego kraju.

Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest częścią unii celnej. Oznacza to, że między państwami członkowskimi nie stosuje się ceł, a wobec krajów spoza UE obowiązują jednolite stawki celne. 75% pobranych ceł trafia do budżetu UE, natomiast pozostała część pozostaje w dyspozycji państw członkowskich, które odpowiadają za pobór ceł na swoich granicach i ponoszą związane z tym koszty administracyjne oraz operacyjne.

Cła pełnią dwie główne funkcje.

1. Generują dochody dla budżetu państwa – funkcja fiskalna.

2. Chronią krajowy rynek przed nadmiernym napływem tanich towarów z zagranicy, wspierając lokalnych producentów – funkcja ochronna.

Przykładowo, jeśli cło na elektronikę z kraju spoza UE wynosi 10%, to importowany laptop o wartości 1000 EUR będzie obciążony dodatkową opłatą 100 EUR. To zwiększa konkurencyjność producentów z UE i zasila budżet państwa. Zrozumienie mechanizmu działania ceł jest istotne dla przedsiębiorców prowadzących handel międzynarodowy, aby mogli skutecznie zarządzać kosztami i planować strategię importową.

Jak działają cła w Unii Europejskiej?

Unia Europejska funkcjonuje jako unia celna, co oznacza, że wszystkie 27 państw członkowskich stosuje jednolitą politykę celną wobec krajów trzecich oraz znosi cła w handlu wewnętrznym. Dla polskich przedsiębiorców to uproszczenie procedur handlowych i większa przewidywalność kosztów importu.

W ramach unii celnej nie obowiązują cła na towary przemieszczane między państwami członkowskimi. Na przykład, importując produkty z Niemiec do Polski, przedsiębiorca nie ponosi opłat celnych. Ułatwia to swobodny przepływ towarów na wspólnym rynku i redukuje bariery handlowe.

Wobec państw spoza UE stosowana jest wspólna taryfa celna, co oznacza, że wszystkie kraje członkowskie nakładają te same stawki celne na importowane towary. Na przykład, cło na import samochodu z USA będzie identyczne w Polsce, Niemczech czy Francji. Chociaż stawki VAT mogą się różnić między krajami, cła pozostają jednolite.

UE stosuje jednolite zasady klasyfikacji towarów za pomocą Nomenklatury Scalonej (CN), opartej na Systemie Zharmonizowanym (HS). Dzięki temu towary są identyfikowane w taki sam sposób we wszystkich krajach członkowskich. Ponadto UE zawiera umowy o wolnym handlu z krajami trzecimi, które mogą przewidywać preferencyjne stawki celne lub zwolnienia z cła dla określonych produktów.

Przeczytaj więcej: WNT a obowiązek podatkowy – kto i kiedy płaci VAT?

Organy odpowiedzialne za cła w Polsce

W Polsce za egzekwowanie przepisów celnych odpowiada Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Odprawy celne przeprowadzane są przez urzędy celno-skarbowe, a wiele formalności można załatwić elektronicznie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC).

Od czego zależy wysokość cła?

Wysokość cła na importowane towary nie jest stała i zależy od kilku czynników.

1. Rodzaj towaru (kod CN/HS)

Każdy produkt ma przypisany unikalny kod celny w Nomenklaturze Scalonej (CN), która jest rozszerzeniem międzynarodowego systemu HS. Kod ten określa stawkę cła dla danego towaru. Na przykład:

● Laptopy (kod CN 8471 30 00) – 0%.
● Koszulki z bawełny (kod CN 6109 10 00) – 12%.
● Hulajnogi elektryczne (kod CN 8711 60 90) – 6%

Błędne przypisanie kodu skutkuje nieprawidłowym obciążeniem finansowym lub problemami podczas odprawy celnej.

2. Kraj pochodzenia towaru

Stawka cła może być obniżona lub zniesiona w zależności od kraju, z którego pochodzi towar. Jeśli kraj ten ma z Unią Europejską umowę o wolnym handlu, możliwe są preferencyjne stawki celne.

● Norwegia i Szwajcaria (kraje członkowie Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu – EFTA) – wiele towarów importowanych z tych krajów objętych jest zerową stawką celną.
● Ukraina – w ramach wsparcia UE zniesiono cła na większość towarów importowanych z Ukrainy.
● Chiny i USA – towary z tych krajów podlegają standardowej taryfie celnej UE, chyba że istnieją specjalne umowy handlowe.

Aby skorzystać z preferencyjnych stawek, konieczne jest przedstawienie odpowiednich dokumentów potwierdzających pochodzenie towaru, np. świadectwo pochodzenia.

3. Wartość celna towaru

Cło naliczane jest jako procent od wartości celnej towaru, która obejmuje:

● cenę zakupu towaru,
● koszty transportu do granicy UE,
● koszty ubezpieczenia w transporcie.

Ta wartość określana jest jako CIF (ang. Cost, Insurance and Freight). Na przykład, jeśli wartość celna partii towaru wynosi 100 000 zł, a stawka cła to 5%, należne cło wyniesie 5 000 zł. Organy celne mogą skorygować wartość celną, jeśli uznają, że została zaniżona, co może skutkować dodatkowymi opłatami. Wartość celna jest ustalana przede wszystkim metodą wartości transakcyjnej, czyli na podstawie rzeczywiście zapłaconej ceny powiększonej o koszty transportu i ubezpieczenia do granicy UE. To podejście jest uregulowane w Unijnym Kodeksie Celnym i stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE, w tym w Polsce.

4. Kontyngenty taryfowe i progi ilościowe

Dla niektórych towarów UE stosuje kontyngenty taryfowe, czyli określone ilości lub wartości towarów, które mogą być importowane z obniżoną lub zerową stawką celną w określonym okresie (zwykle rocznym). Po przekroczeniu tych limitów stosuje się standardowe stawki celne. Na przykład, import określonej ilości sera z Kanady może być objęty zerową stawką celną w ramach kontyngentu, ale po jego wyczerpaniu obowiązuje standardowa stawka.

Jak naliczane i pobierane jest cło?

Importując towary spoza Unii Europejskiej, przedsiębiorca musi przejść przez procedurę celną, która obejmuje kilka etapów:

1. Po dostarczeniu towaru do granicy UE importer (lub jego przedstawiciel, np. agencja celna czy firma kurierska) składa elektroniczne zgłoszenie celne za pośrednictwem systemu AIS/IMPORT. W zgłoszeniu należy podać szczegółowe informacje o towarze, w tym jego opis, wartość, kraj pochodzenia oraz przypisany kod CN (Nomenklatura Scalona).

2. Na podstawie zgłoszenia, urząd celny oblicza należności do zapłaty, które obejmują:

● cło obliczane jako procent od wartości celnej towaru,
● podatek VAT naliczany od sumy wartości celnej i należnego cła,
● akcyzę jeśli dotyczy, np. w przypadku alkoholu czy wyrobów tytoniowych.

Przykład: Jeśli wartość celna towaru wynosi 10 000 USD, a stawka cła to 8%, to należne cło wyniesie 800 USD.

3. Cło oraz inne należności muszą zostać opłacone przed dopuszczeniem towaru do obrotu. Płatności dokonuje się na konto urzędu celnego, często za pośrednictwem agencji celnej lub firmy kurierskiej, która reprezentuje importera.

4. Po opłaceniu wszystkich należności, towar otrzymuje pozwolenie na dopuszczenie do obrotu i może być odebrany, magazynowany lub sprzedawany dalej na terenie UE.

Próg de minimis (zwolnienie z cła)

Unia Europejska przewiduje zwolnienie z cła dla przesyłek o niewielkiej wartości:

● towary o wartości do 150 EUR nie podlegają cłu, ale nadal obowiązuje podatek VAT,

● prezenty od osoby prywatnej dla osoby prywatnej o wartości do 45 EUR są zwolnione zarówno z cła, jak i VAT, pod warunkiem że mają charakter niehandlowy.

Zwolnienie z cła nie dotyczy niektórych towarów, w tym alkoholu, perfum czy wyrobów tytoniowych, które zawsze podlegają cłu i akcyzie, niezależnie od wartości przesyłki.

Różne rodzaje ceł

Oprócz standardowego cła importowego istnieją również inne rodzaje ceł, które nakładane są w określonych sytuacjach i są ważnym elementem polityki handlowej UE.

● Cła antydumpingowe nakładane w celu ochrony rynku UE przed importem towarów po cenach dumpingowych, czyli poniżej kosztów produkcji.

● Cła karne (retorsyjne) stosowane w odpowiedzi na nieuczciwe praktyki handlowe innych krajów.

Cały system ceł, w tym taryfy celne, kontyngenty, zawieszenia i środki ochronne, jest dostępny w bazie danych TARIC, a także w polskiej bazie ISZTAR, co umożliwia przedsiębiorcom i urzędom sprawdzanie aktualnych stawek i środków.

Cło a podatek VAT (i inne opłaty)

Cło i podatek VAT to dwie odrębne opłaty, które często są mylone, szczególnie w kontekście importu towarów spoza Unii Europejskiej.

● Cło to opłata nakładana na towary importowane z krajów spoza UE. Jej wysokość zależy od rodzaju towaru oraz kraju pochodzenia.

● VAT (podatek od towarów i usług) to podatek konsumpcyjny, który obowiązuje zarówno na towary krajowe, jak i importowane. W przypadku importu VAT jest naliczany na podstawie wartości celnej towaru powiększonej o należne cło oraz ewentualne inne koszty, takie jak transport czy ubezpieczenie.

Jak oblicza się VAT przy imporcie?

Podstawą do obliczenia podatku VAT jest suma wartości celnej towaru (czyli cena zakupu powiększona o koszty transportu i ubezpieczenia do granicy UE), należnego cła oraz innych kosztów związanych z importem. Na tę sumę nakłada się odpowiednią stawkę VAT, która w Polsce wynosi standardowo 23%.

Przykład:
Załóżmy, że importowany jest towar o wartości celnej 10 000 zł, na który obowiązuje cło w wysokości 5%.
● Cło: 10 000 zł × 5% = 500 zł.
● Podstawa do obliczenia VAT: 10 000 zł (wartość celna) + 500 zł (cło) = 10 500 zł.
● VAT: 10 500 zł × 23% = 2 415 zł.

Łączne opłaty przy imporcie wyniosą więc 500 zł (cło) + 2 415 zł (VAT) = 2 915 zł.

Dla towarów, takich jak alkohol, tytoń czy paliwa, obowiązuje dodatkowo podatek akcyzowy. Akcyza jest naliczana przed VAT i również wchodzi do podstawy opodatkowania VAT.

Przeczytaj też: Jak rozliczyć import usług?

Odliczenie VAT przez przedsiębiorców

Przedsiębiorcy zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT mają prawo do odliczenia VAT zapłaconego przy imporcie w swojej deklaracji podatkowej, pod warunkiem że importowane towary są wykorzystywane do działalności opodatkowanej VAT. Cło natomiast stanowi koszt, który może być uwzględniony w cenie sprzedaży towaru, ale nie podlega odliczeniu.
Przedsiębiorca importujący towar musi znać stawki celne, aby kalkulować koszty i marże. Obowiązujące opłaty można sprawdzić, korzystając z przeglądarek taryf celnych np. TARIC EU). Nieznajomość przepisów celnych może skutkować opóźnieniami (towar utknie na granicy) lub karami (np. za błędne zgłoszenie, próbę ominięcia cła – co jest przestępstwem przemytu). Dlatego lepiej korzystać z usług agencji celnej przy pierwszych importach i właściwie dokumentować pochodzenie towaru.