Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – definicja

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) z dniem 1 stycznia 2001 roku zastąpił opłatę skarbową, którą stosowano wobec umów i oświadczeń woli o charakterze cywilnoprawnym. Zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami podatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych.

Kto i kiedy jest zobowiązany do opłacenia podatku PCC? Podatkiem objęte są m.in.:

● umowy sprzedaży – podatnikiem jest kupujący,
● umowy zamiany – podatnikami są strony umowy,
● umowy darowizny – podatnikiem jest obdarowany,
● umowy dożywocia – podatnikiem jest nabywca własności nieruchomości,
● umowy o dział spadku lub o zniesienie współwłasności – podatnikiem jest podmiot, który nabywa rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności,
● umowy pożyczki – podatnikiem jest podmiot, który bierze pożyczkę.

Płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych są z kolei notariusze. Mają oni prawo do pobierania podatku PCC i jednocześnie zobowiązani są przekazać go organowi podatkowemu.

Ile wynosi podatek PCC?

By ustalić wartość podatku od czynności cywilnoprawnych, należy ustalić podstawę opodatkowania oraz zastosować właściwą stawkę podatku. Przykładowo, w przypadku umowy sprzedaży podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa sprzedawanej rzeczy lub prawa majątkowego. W przypadku zamiany mieszkań różnica ich wartości rynkowej.

Warto zaznaczyć, że podstawę opodatkowania szacuje się samodzielnie na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego gatunku i rodzaju. Brak określenia wartości przedmiotu czynności cywilnoprawnej lub jej istotne zaniżenie może skutkować zakwestionowaniem wykazanej podstawy opodatkowania przez organ podatkowy.

W takich sytuacjach bardzo często wzywa się podatnika do korekty lub sięga się po opinię biegłych. Jeśli różnica między wartością podaną przez podatnika a wartością wskazaną przez biegłego jest istotna (wynosi więcej niż 33%), koszty wydania opinii ponosi podatnik.

Stawki podatku PCC są uzależnione od rodzaju umowy i rodzaju praw majątkowych. Na przykład w przypadku umowy sprzedaży nieruchomości lub ruchomości jest to 2% wartości przedmiotu umowy. Dla umowy pożyczki podatek PCC wynosi 0,5%, dla ustanowienia hipoteki 0,1%, a dla umowy spółki 0,5%. By zweryfikować stawkę podatku dla konkretnego rodzaju umowy, warto zajrzeć do art. 7 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Kiedy możliwe jest zwolnienie z podatku PCC?

Wczytując się dokładnie w treść ustawy, znaleźć w niej można również informacje o możliwych wyłączeniach. Nie ma ich co prawda wiele, jednak warto być świadomym tego, że istnieją czynności cywilnoprawne, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC. Są to m.in.:

● umowy spółki i ich zmiany związane z łączeniem spółek kapitałowych,
● umowy spółki i ich zmiany związane z przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
● umowy spółki i ich zmiany związane z wniesieniem wkładu do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,
● czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
● czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności (od tej zasady ustawa przewiduje pewne wyjątki).