Blog
07-06-2021
Czym jest akredytywa? Funkcje i podstawowe klasyfikacje
Zawierając jakąkolwiek transakcję, jej strony muszą liczyć się z pewnym ryzykiem. Mowa między innymi o ryzyku niewypłacalności lub nieuczciwości jednej ze stron transakcji. Skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed takim ryzykiem może być akredytywa bankowa. Choć nie cieszy się ona przesadnie dużą popularnością, warto wiedzieć, jak działa, jakie są jej rodzaje i w jakich sytuacjach warto po nią sięgać.
Czym jest i jak działa akredytywa bankowa?
Akredytywa to jedna z usług bankowych, która pozwala skutecznie zabezpieczyć transakcje zawierane z kontrahentami. Innymi usługami bankowymi, które pełnią podobną funkcję, są na przykład gwarancje bankowe czy poręczenia.
Wróćmy jednak do akredytywy i schematu jej działania. Usługę definiuje Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą akredytywa to nieodwołalne zobowiązanie banku do wypłaty dostawcy towaru określonej sumy pieniędzy, w określonym czasie i po spełnieniu wskazanych w umowie warunków.
Po akredytywę do banku zgłasza się nabywca działający na żądanie sprzedawcy, który w ten sposób chce zabezpieczyć swoje interesy. Zlecenie otwarcia nabywca składa w swoim banku (tzw. banku otwierającym), który to ustala ze zleceniodawcą warunki akredytywy i w dalszej kolejności przystępuje do jej otworzenia. W tym celu blokuje na rachunku zleceniodawcy odpowiednią kwotę i informuje o otwarciu akredytywy bank wierzyciela (tzw. bank pośredniczący). Po dostawie towaru przez sprzedającego musi on odpowiednio udokumentować ten fakt. Bank zleceniodawcy weryfikuje przedłożone przez sprzedającego dokumenty i na tej podstawie uruchamia środki.
Rodzaje akredytyw i ich podstawowe klasyfikacje
Prawo bankowe dzieli akredytywy na dwa podstawowe rodzaje:
● akredytywa dokumentowa – bank, działając na zlecenie nabywcy, zobowiązuje się do zapłaty dostawcy określonej kwoty po uprzednim spełnieniu przez niego określonych w umowie warunków,
● akredytywa pieniężna – bank, działając na zlecenie klienta, zobowiązuje się do zwrotu wypłaconej beneficjentowi kwoty lub skupu weksla trasowanego.
Ze względu na uprawnienia przysługujące bankowi otwierającemu wyróżnia się:
● akredytywę odwołalną – umożliwia bankowi otwierającemu zmianę lub odwołanie zobowiązania do momentu uznania dokumentów przez bank pośredniczący,
● akredytywę nieodwołalną – nie dopuszcza żadnej możliwości odwołania czy zmiany zobowiązania.
Ze względu na zakres usług świadczonych przez bank pośredniczący wyróżnia się:
● akredytywę potwierdzoną – bank otwierający zleca potwierdzenie akredytywy bankowi pośredniczącemu, co po wyrażeniu przez niego zgody oznacza podjęcie wiążącego zobowiązania na warunkach określonych przez bank otwierający,
● akredytywę niepotwierdzoną – inaczej akredytywę awizowaną, bank pośredniczący jedynie zawiadamia beneficjenta o otwartej na jego rzecz akredytywie i odpowiada za terminowe i bezbłędne jej awizowanie; nie podejmuje własnego zobowiązania.
Akredytywa dokumentowa – najpopularniejsza akredytywa w obrocie gospodarczym
Mimo istnienia wielu różnych odmian akredytyw zdecydowanie największą popularnością cieszy się akredytywa dokumentowa, po którą sięga większość przedsiębiorców chcących zabezpieczyć transakcje zawierane z kontrahentami. Powodem takiego stanu rzeczy jest między innymi jej duża dostępność oraz fakt, że stanowi podstawową akredytywę bankową.
Wyróżnia się jej dwa warianty:
● akredytywę importową – zwaną inaczej własną, oferujący ją bank pełni funkcję banku otwierającego, zobowiązującego się do wypłaty środków kontrahentowi,
● akredytywę eksportową – zwaną inaczej obcą, oferujący ją bank pełni funkcję banku pośredniczącego, a więc jego zadaniem jest zweryfikowanie autentyczności akredytywy, pośredniczenie w transferze dokumentacji potwierdzającej wykonanie kontraktu, a także finalne przekazanie środków.