Czym jest i jak działa akredytywa bankowa?

Akredytywa to jedna z usług bankowych, która pozwala skutecznie zabezpieczyć transakcje zawierane z kontrahentami. Innymi usługami bankowymi, które pełnią podobną funkcję, są na przykład gwarancje bankowe czy poręczenia.

Wróćmy jednak do akredytywy i schematu jej działania. Usługę definiuje Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, zgodnie z którą akredytywa to nieodwołalne zobowiązanie banku do wypłaty dostawcy towaru określonej sumy pieniędzy, w określonym czasie i po spełnieniu wskazanych w umowie warunków.

Po akredytywę do banku zgłasza się nabywca działający na żądanie sprzedawcy, który w ten sposób chce zabezpieczyć swoje interesy. Zlecenie otwarcia nabywca składa w swoim banku (tzw. banku otwierającym), który to ustala ze zleceniodawcą warunki akredytywy i w dalszej kolejności przystępuje do jej otworzenia. W tym celu blokuje na rachunku zleceniodawcy odpowiednią kwotę i informuje o otwarciu akredytywy bank wierzyciela (tzw. bank pośredniczący). Po dostawie towaru przez sprzedającego musi on odpowiednio udokumentować ten fakt. Bank zleceniodawcy weryfikuje przedłożone przez sprzedającego dokumenty i na tej podstawie uruchamia środki.

Rodzaje akredytyw i ich podstawowe klasyfikacje

Prawo bankowe dzieli akredytywy na dwa podstawowe rodzaje:

● akredytywa dokumentowa – bank, działając na zlecenie nabywcy, zobowiązuje się do zapłaty dostawcy określonej kwoty po uprzednim spełnieniu przez niego określonych w umowie warunków,

● akredytywa pieniężna – bank, działając na zlecenie klienta, zobowiązuje się do zwrotu wypłaconej beneficjentowi kwoty lub skupu weksla trasowanego.

Ze względu na uprawnienia przysługujące bankowi otwierającemu wyróżnia się:

● akredytywę odwołalną – umożliwia bankowi otwierającemu zmianę lub odwołanie zobowiązania do momentu uznania dokumentów przez bank pośredniczący,

● akredytywę nieodwołalną – nie dopuszcza żadnej możliwości odwołania czy zmiany zobowiązania.

Ze względu na zakres usług świadczonych przez bank pośredniczący wyróżnia się:

● akredytywę potwierdzoną – bank otwierający zleca potwierdzenie akredytywy bankowi pośredniczącemu, co po wyrażeniu przez niego zgody oznacza podjęcie wiążącego zobowiązania na warunkach określonych przez bank otwierający,

● akredytywę niepotwierdzoną – inaczej akredytywę awizowaną, bank pośredniczący jedynie zawiadamia beneficjenta o otwartej na jego rzecz akredytywie i odpowiada za terminowe i bezbłędne jej awizowanie; nie podejmuje własnego zobowiązania.

Akredytywa dokumentowa – najpopularniejsza akredytywa w obrocie gospodarczym

Mimo istnienia wielu różnych odmian akredytyw zdecydowanie największą popularnością cieszy się akredytywa dokumentowa, po którą sięga większość przedsiębiorców chcących zabezpieczyć transakcje zawierane z kontrahentami. Powodem takiego stanu rzeczy jest między innymi jej duża dostępność oraz fakt, że stanowi podstawową akredytywę bankową.

Wyróżnia się jej dwa warianty:

● akredytywę importową – zwaną inaczej własną, oferujący ją bank pełni funkcję banku otwierającego, zobowiązującego się do wypłaty środków kontrahentowi,

● akredytywę eksportową – zwaną inaczej obcą, oferujący ją bank pełni funkcję banku pośredniczącego, a więc jego zadaniem jest zweryfikowanie autentyczności akredytywy, pośredniczenie w transferze dokumentacji potwierdzającej wykonanie kontraktu, a także finalne przekazanie środków.