Na czym polega rękojmia?

Rękojmia to instytucja prawa konsumenckiego, która chroni konsumentów przed wadliwymi produktami (np. niezgodność z umową, uszkodzenia, braki) lub usługami (np. obciążenia prawne). Daje im prawo do domagania się naprawy lub wymiany wadliwego produktu, a w przypadku niemożności naprawy lub wymiany – do obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy oraz zwrotu pieniędzy. To istotne narzędzie ochrony praw konsumentów, które skutecznie reguluje relacje między sprzedawcą a nabywcą w przypadku wystąpienia wad zakupionego produktu lub wykonanej usługi.
Jak długo trwa rękojmia? Okres rękojmi za wady
Okres rękojmi za wady towaru wynosi w Polsce 2 lata (licząc od dnia wydania towaru konsumentowi). Oznacza to, że sprzedawca ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne towaru przez okres dwóch lat od daty zakupu. W przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową konsument ma prawo domagać się naprawy, wymiany artykułu na nowy, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy bez dodatkowych kosztów.

Okres rękojmi za wady towaru nie może być skrócony w umowie ani wyłączony przez sprzedawcę. Zasady rękojmi za wady towaru są bowiem uregulowane w Kodeksie cywilnym i ustawie o prawach konsumenta.

Umowa rękojmi – o czym warto pamiętać?

Dokonując zakupu towaru lub usługi, konsument zawiera pewnego rodzaju umowę ze sprzedawcą. Często w ramach zawieranej transakcji otrzymuje lub dodatkowo wykupuje gwarancję, jednak nie zamyka ona możliwość reklamowania towaru za niezgodność z zawartą umową (rękojmia za wady). Warto więc być świadomym, że rękojmia to prawo dla konsumenta i jednocześnie obowiązek dla sprzedawcy, które wprost wynikają z zapisów prawa.

W przypadku trafienia na nieuczciwego sprzedawcę warto być stanowczym w dochodzeniu swoich praw i korzystać z dostępnych narzędzi, aby osiągnąć satysfakcjonujące rozwiązanie. Można np. skontaktować się z organizacją konsumencką lub prawnikiem specjalizującym się w prawach konsumenta.

Podstawowe kategorie kupujących

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami zakres ochrony zależy od statusu kupującego. Z początkiem 2021 roku w przepisach wyszczególniono następujące grupy kupujących:

● konsumenci, czyli osoby fizyczne, które dokonują zakupów na własne potrzeby;

● przedsiębiorcy dokonujący zakupu niezwiązanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, a więc niepobierający faktury lub rachunku wystawionego na firmę;

● osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą i dokonujące zakupu na firmę, który nie ma dla nich charakteru zawodowego (np. zakup wyposażenia do firmowej kuchni);

● przedsiębiorcy dokonujący zakupu bezpośrednio związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Przepisy prawa w pierwszej kolejności chronią podmioty mające ograniczone możliwości w zakresie samodzielnej walki o swoje interesy. Mowa w tym przypadku o konsumentach oraz przedsiębiorcach, którzy dokonują zakupów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Podmioty te mogą liczyć na wszystkie prawa konsumenckie.

W nieco trudniejszym położeniu znajdują się profesjonalne podmioty, a więc przedsiębiorcy dokonujący zakupu związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą. Mniejszy zakres ochrony konsumenckiej wynika w tym przypadku z tego, że przedsiębiorcy mają dowolność w kwestii kształtowania umów zawieranych z innymi podmiotami. Mogą tym samym we własnym zakresie zadbać o zabezpieczenie swoich interesów.

Oczywiście profesjonalne podmioty również cieszą się pewnymi prawami konsumenckimi. Wprowadzone z początkiem 2021 roku przepisy gwarantują w konkretnych przypadkach przedsiębiorcom zarejestrowanym w CEIDG zwiększony zakres ochrony ich praw. Mowa m.in. o:

● zakazie stosowania przez sprzedających klauzul niedozwolonych;

● szerszej ochronie w zakresie rękojmi;

● możliwości odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorcy w terminie do 14 dni.

Gwarancja i rękojmia dla przedsiębiorcy – czym się różnią i jak przebiega reklamacja?

Choć zakres ochrony konsumenckiej jest mocno zróżnicowany dla poszczególnych grup kupujących, istnieją instrumenty ochrony, które przysługują każdemu kupującemu. Mowa o sytuacjach, gdy dokonujesz zakupu rzeczy lub usług, które okazują się wadliwe. W takim przypadku każdy ma prawo do skorzystania z takich instrumentów ochrony jak:

● rękojmia za wady (fizyczne i prawne);

● gwarancja jakości.

Przedsiębiorca może zgłosić sprzedającemu wadę i skorzystać z rękojmi, jednak tylko w sytuacji, gdy wada zostanie stwierdzona przed upływem 2 lat, licząc od momentu wydania rzeczy. Wyjątkiem od reguły są nieruchomości, dla których okres rękojmi jest wydłużony do 5 lat. Tym samym rękojmia stanowi prawną odpowiedzialność sprzedającego za ewentualne wady fizyczne lub niezgodność sprzedawanej rzeczy z umową. W przypadku stwierdzenia wady przedsiębiorca może żądać:

● obniżenia ceny;

● naprawy;

● wymiany;

● odstąpienia od umowy.

Przedsiębiorca, który dokonuje zakupu o niezawodowym charakterze, może od 1 stycznia 2021 roku oczekiwać rozpatrzenia złożonej reklamacji z tytułu rękojmi w terminie zaledwie 14 dni. Przed tą datą z tego uprawnienia korzystać mogli jedynie konsumenci. Analogiczna sytuacja dotyczy prawa odstąpienia od umowy. Przedsiębiorcy dokonujący zakupu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą niestety nie mogą skorzystać z takich uprawnień.

Jak przebiega reklamacja w przypadku rękojmi i gwarancji?

Proces zgłaszania reklamacji w przypadku rękojmi i gwarancji może się nieco różnić, ponieważ rękojmia jest ustawowym obowiązkiem sprzedawcy, podczas gdy gwarancja to dobrowolne świadczenie producenta lub sprzedawcy.

Zauważając wadę zakupionego produktu i chcąc skorzystać z rękojmi, należy jak najszybciej zgłosić ją sprzedawcy. Można tego dokonać osobiście, telefonicznie, mailowo lub za pośrednictwem formularza reklamacyjnego na stronie internetowej danego sklepu. Konieczne będzie dokładne opisanie wady produktu, załączenie dowodu zakupu, wskazanie żądania (w zależności od wyboru konsumenta można żądać naprawy, wymiany, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy) oraz dodanie wszystkich istotnych informacji, które zwiększą szansę na pozytywne rozpatrzenie sprawy. Przed zgłoszeniem reklamacji związanej z gwarancją, warto sprawdzić warunki gwarancji takie jak okres obowiązywania, zakres objętych usług czy procedury reklamacyjne i postępować zgodnie z ich treścią.

Zmiany przepisów w zakresie rękojmi

Zmiany przepisów dotyczących rękojmi nie są niczym rzadkim i na ogół wynikają ze zmian w prawie europejskim, które mają na celu zwiększenie ochrony interesów konsumentów. Do ostatniej istotnej zmiany w polskich przepisach doszło w 2022 roku w związku z implementacją dwóch dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 20 maja 2019 roku (dyrektywy 2019/770 dot. treści i usług cyfrowych oraz dyrektywy 2019/771 dot. wielu aspektów umów sprzedaży towarów).

W rezultacie z dniem 1 stycznia 2023 roku w życie weszły zaktualizowane zapisy zarówno w Kodeksie cywilnym, jak i ustawie o prawach konsumenta. Do najistotniejszych zmian, na jakie zdecydował się ustawodawca, zalicza się wydłużenie z 1 roku do 2 lat okresu, w którym ciężar dowodu zgodności towaru z umową spoczywa na przedsiębiorcy, wydłużono okres przysługujący konsumentowi na dochodzenie roszczeń z tytułu rękojmi do 6 lat, a przedsiębiorcom skrócono termin zwrotu kwoty należnej konsumentowi do maksymalnie 14 dni. Ponadto przedsiębiorców zobowiązano do odbioru na swój koszt wadliwego towaru od konsumenta.

Faktury zakupowe na raty