Z artykułu dowiesz się:

1. Czym jest umowa faktoringowa z punktu widzenia prawa?
2. Kto jest kim w umowie?
3. Umowa faktoringowa a kwestie podatkowe.

Czym jest umowa faktoringowa z punktu widzenia prawa?

Umowa faktoringowa, według przepisów prawa, jest umową nienazwaną – oznacza to, że nie została uregulowana ani w kodeksie cywilnym, ani w innych aktach prawnych. Stosunki prawne regulowane taką umową kreowane są przez strony umowy w sposób dowolny i taki, jaki im odpowiada. Treść umowy nienazwanej musi być jednak zgodna z prawem, tzn. nie może naruszać żadnych przepisów prawa. W obrocie handlowym często stosuje się tego typu umowy i nie są one niczym wyjątkowym. Przykładowo, inne umowy nienazwane to również: umowa franchisingu, sponsoringu czy consultigu.

Dzięki temu, że umowa jest nienazwana, ma ona też wiele zalet. M.in. może być zawarta na krótki czas (najczęściej z miesięcznym okresem wypowiedzenia) i co ważne – może być zawarta przez Internet. Cały proces od złożenia wniosku o faktoring i finansowanie faktury odbywa się w pełni online i zajmuje tylko kilka minut.

A zatem podpisując umowę faktoringową, nie należy się niczego obawiać. Warto natomiast wiedzieć, kto jest kim w umowie, co jest przedmiotem umowy oraz jakie są prawa i obowiązki stron. Oprócz podstawowej czynności, jaką jest przelew wierzytelności, firma faktoringowa może bowiem świadczyć na rzecz przedsiębiorcy jeszcze inne czynności dodatkowe.

Należą do nich m.in.:

• przejęcie ryzyka wypłacalności kontrahenta,
• windykacja należności,
• monitorowanie płatności
• czy kierowanie upomnień do opieszałych kontrahentów.

Już na początku zwarcia umowy, warto się więc zorientować, jakie z tych czynności będzie wykonywała firma faktoringowa w ramach umowy, a co jest działaniem dodatkowo płatnym.

Kto jest kim w umowie faktoringowej?

A zatem, wiemy już, że umowę faktoringu podpisują ze sobą 2 strony:

• dostawca towarów lub usług (czyli przedsiębiorca zwany „faktorantem”)
• oraz nabywca wierzytelności (czyli firma, która udziela finansowania, zwana „faktorem”).

Sam faktoring zaś to forma finansowania przedsiębiorstw poprzez wykup wierzytelności. Innymi słowy: faktor nabywa krótkoterminowe wierzytelności, faktorant zaś otrzymuje z tego tytułu odpowiednią zapłatę. Każdy z nich ma w umowie swoje prawa i obowiązki.

• Przedsiębiorca ma prawo do otrzymania środków wynikających ze sprzedaży wierzytelności (po spełnieniu określonych warunków i pozytywnej weryfikacji). Zobowiązany jest do dostarczenia faktorowi dokumentacji dotyczącej transakcji z kontrahentem, jak również do wnoszenia wszelkich opłat wynikających z umowy.

• Firma faktoringowa ma prawo do weryfikacji kondycji finansowej przedsiębiorcy oraz pobierania opłat wynikających z umowy faktoringowej. Do jej obowiązków należy przekazywanie środków finansowych, a w przypadku faktoringu pełnego także przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika faktoringowego. Co ważne, faktor może wypłacić przedsiębiorcy nawet do 100% wartości faktury natychmiast po jej wystawieniu. Może też wypłacić mniejszą wartość, jeśli przedsiębiorca nie potrzebuje całej kwoty, a jedynie jej część. Taki rodzaj faktoringu to faktoring zaliczkowy. Pozwala on przedsiębiorcy samemu decydować o tym, kiedy i w jakim stopniu wykorzysta przyznany przez faktora limit faktoringowy.

Umowa faktoringu zawiera cesję wierzytelności. Oznacza to, że faktorant ceduje daną fakturę na faktora otrzymując w zamian finansowanie.

Uczestnikiem transakcji jest również kontrahent przedsiębiorcy. Nie jest on jednak stroną umowy.

• W przypadku faktoringu jawnego kontrahent przedsiębiorcy każdorazowo musi wyrazić zgodę na cesję wierzytelności. Oprócz tego, że informowany jest umowie faktoringowej, to jeszcze musi uregulować należność za fakturę na konto wskazane przez faktora, a nie na konto przedsiębiorcy.

• Inaczej jest w przypadku faktoringu cichego, w którym kontrahent przedsiębiorcy nie jest informowany o tym, że doszło do cesji wierzytelności. Wpłaca więc pieniądze za fakturę na konto przedsiębiorcy, nie mając wiedzy o tym, że została zawarta umowa faktoringowa.

Umowa faktoringowa a kwestie podatkowe

W związku z tym, że umowa faktoringowa nie jest umową nazwaną, brakuje jasno określonych przepisów o podatku dochodowym (CIT i PIT) oraz podatku od towarów i usług. Oznacza to, że w kwestiach podatkowych często stosuje się tu interpretację indywidualną. Kluczowe znaczenie ma tutaj jednak fakt, iż bez wątpienia faktoring jest kosztem podatkowym. Zgodnie z przepisami (analogicznymi) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) i podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych w ustawach jako nieuznawane za koszt podatkowy.

Przedsiębiorca korzysta z usługi faktoringowej w celu poprawienia swojej płynności finansowej. Także ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Usługa faktoringu jest objęta opodatkowaniem na podstawie Ustawy o VAT. Stanowi ona bowiem usługę odpłatną, która w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT powinna podlegać opodatkowaniu VAT jako usługa „factoringu” w rozumieniu art. 43 ust. 15 pkt 1 Ustawy o VAT z zastosowaniem podstawowej stawki VAT, tj. obecnie 23%, co wynika z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146aa ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Wg W. Modzelewski, Komentarz do ustawy o podatku od towarów i usług. Komentarz., Wyd. 17, Warszawa 2020, Legalis, aby dane zachowanie mogło zostać uznane za odpłatne świadczenie usług, spełnione muszę być następujące przesłanki:

• istnienie stosunku prawnego będącego podstawą świadczenia usług;
• odpłatny charakter świadczenia;
• możliwość wyrażenia wynagrodzenia za świadczoną usługę w pieniądzu;
• bezpośredni związek wynagrodzenia ze świadczoną usługą.

Umowa faktoringowa zarówno w cesji jawnej, jak i cichej spełnia powyższe przesłanki, a zatem jest objęta opodatkowaniem.